Αφού ενημερωθήκαμε σχετικά με την αρχαιολογία, αποφασίσαμε να πάρουμε συνέντευξη από την αρχαιολόγο κ. Βιγλάκη. Επιλέξαμε την αρχαιολογία, γιατί θέλαμε να μάθουμε περισσότερα πράγματα για τις ανασκαφές και τα αρχαία που βρίσκονται θαμμένα στη Σάμο, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Επισκεφτήκαμε την κ. Βιγλάκη στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σάμου και μας μίλησε για πολλά πράγματα σχετικά με την αρχαιολογία. Είδαμε ενδιαφέροντα αγάλματα, νομίσματα και άλλα αρχαία αντικείμενα. Όλα όσα είδαμε ήταν εντυπωσιακά. Στην αρχή μας φάνηκε πολύ δύσκολο να βρούμε τις ερωτήσεις και να πάρουμε τη συνέντευξη. Είχαμε πολύ άγχος, αλλά νομίζουμε πως τα καταφέραμε με επιτυχία!!!

ΕΡΩΤΗΣΗ: Με τι ασχολείται η αρχαιολογία και ποιος είναι ο σκοπός αυτής της επιστήμης;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η αρχαιολογία είναι η επιστήμη, η οποία ασχολείται με τον πολιτισμό της αρχαιότητας. Για να φέρουμε στο φως αυτόν τον πολιτισμό, το εργαλείο μας είναι οι ανασκαφές, τις οποίες κάνουμε στις περιοχές της χώρας που γνωρίζουμε ότι έχει αναπτυχθεί κάποιος πολιτισμός κατά τους αρχαίους χρόνους. Παίρνουμε όσα κινητά ευρήματα βρίσκουμε- ενώ τα ακίνητα, τα λείψανα δηλαδή των τοίχων των κτιρίων, τα αφήνουμε στη θέση τους-, τα μελετούμε, δημοσιεύουμε τα αποτελέσματα της μελέτης μας και κάποια από αυτά, τα πιο εντυπωσιακά, τα εκθέτουμε στα μουσεία.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Σε ποιους κλάδους χωρίζεται η αρχαιολογία;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Υπάρχουν οι εφορίες προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων. Εγώ εκπροσωπώ την ΚΑ εφορία προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων, που ασχολείται με τις αρχαιότητες που βρίσκονται στη στεριά και χρονολογικά τοποθετούνται στους προϊστορικούς και τους κλασικούς χρόνους. Τα βυζαντινά μνημεία και τα μεταβυζαντινά τα μελετά η εφορία βυζαντινών αρχαιοτήτων. Όσα αρχαία βρίσκονται στη θάλασσα, σύμφωνα με τις διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου, προστατεύονται από την εφορία εναλίων αρχαιοτήτων, η οποία έχει αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες, φωτογράφους και σχεδιαστές, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να ανασκάπτουν στο βυθό της θάλασσας με ειδικά μηχανήματα και ειδικές στολές. Οι συνάδελφοι αυτοί έχουν τελειώσει εκτός από το αρχαίο τμήμα του Πανεπιστημίου και κάποια σχολή αυτοδυτών, ώστε να μπορούν να προστατεύονται και από τους κινδύνους που κανείς αντιμετωπίζει μέσα στο νερό, όταν δουλεύει πολλές ώρες. Υπάρχουν επίσης η εφορία αρχαιοπωλείων και ιδιωτικών συλλογών που ασχολείται με τα αρχαία που βρίσκονται στην κατοχή κάποιων ιδιωτών ή κάποιων φορέων και η εφορία σπηλαιολογίας και παλαιοανθρωπολογίας που ασχολείται με τα σπήλαια τα οποία είναι γνωστά ότι είναι αρχαία.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Συνεργάζεται και με άλλες επιστήμες;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Συνεργαζόμαστε αναγκαστικά. Για παράδειγμα, όταν έχουμε ανασκαφή σε κάποιο χώρο που μπορεί να έχει προβλήματα στατικά, δηλαδή να κινδυνεύει ο εργαζόμενος, απαραιτήτως ζητούμε τη συνδρομή και πολιτικών μηχανικών. Ακόμη, τις αποτυπώσεις για τα αρχαία που βρίσκουμε, δηλαδή τη σχεδίαση των κτιριακών λειψάνων που βρίσκουμε στην ανασκαφή, την αναλαμβάνουν αρχιτέκτονες. Πολλές φορές συνεργαζόμαστε και με γεωλόγους, όταν έχουμε να μελετήσουμε κάποιο στρώμα αρχαιολογικό, το οποίο έχει σχέση και με γεωλογικά φαινόμενα. Συνεργαζόμαστε με χημικούς, οι οποίοι είναι ειδικοί για να μας πουν ποια υλικά είναι αυτά που πρέπει να χρησιμοποιήσουν οι συντηρητές αρχαιοτήτων προκειμένου να συντηρηθεί ένα αρχαίο αντικείμενο. Γιατί καταλαβαίνετε ότι δεν είναι πάντα τα αντικείμενα που βγάζουμε σε άριστη κατάσταση όπως τότε που φτιάχτηκαν. Σκεφτείτε ότι έχει επιδράσει ο χρόνος επάνω τους, το περιβάλλον που έχουν βρεθεί, δηλαδή είναι μες στο χώμα ή στην υγρασία ή σε πολύ ξηρό έδαφος και όλα αυτά επηρεάζουν την επιφάνειά τους. Πρέπει, λοιπόν, να έχουμε ειδικά υλικά τα οποία θα χρησιμοποιήσουν οι συντηρητές των αρχαιοτήτων για να μπορέσουν κατ’ αρχήν να τα προστατεύσουν και να μπουν κάποια στιγμή στους μουσειακούς χώρους.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Με ποιους τρόπους προφυλάσσονται τα ευρήματα στη διάρκεια των ανασκαφών και αργότερα κατά τη μεταφορά τους;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Προσέχουμε πάρα πολύ τη συσκευασία που κάνουμε. Βέβαια, συνήθως ο χώρος που σκάβουμε δεν είναι πολύ μακριά από τις αποθήκες που φυλάσσουμε τα αρχαία και αυτό είναι πλεονέκτημα. Τα βάζουμε σε σακουλάκια με την ανασκαφική ένδειξη του καθενός, δηλαδή σε ποιο αρχαιολογικό στρώμα έχει βρεθεί, ποιο βάθος, σε ποια τομή- γιατί κάνουμε πρώτα τομές σε ένα οικόπεδο και έπειτα σκάβουμε. Αν είναι κάτι πάρα πολύ εύθραυστο, το τυλίγουμε πρώτα με βαμβάκι, στη συνέχεια μπαίνει σε μια μικρή σακούλα και τέλος σε κιβώτια, τα οποία μεταφέρονται στις αποθήκες όπου εκεί τακτοποιούνται πάλι σε δικούς τους χώρους. Πολλές φορές τα ξύλινα κιβώτια τα χωρίζουμε και σε μικρότερα τμήματα για να μπαίνουν ένα-ένα τα αγγεία, αν είναι ολόκληρα. Στην περίπτωση που έχουμε θραύσματα αγγείων, τα μεταφέρουμε σε σακούλες χωρίς κάποια ιδιαίτερη προστασία, αφού δεν κινδυνεύουν να σπάσουν περισσότερο απ’ όσο είναι ήδη. Αφού λοιπόν τα θραύσματα μεταφερθούν στα εργαστήρια συντήρησης, τα απλώνουμε σε μεγάλα τραπέζια και οι συντηρητές προσπαθούν να κολλήσουν το ένα με το άλλο. Από’ κει και πέρα χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή για να μην ανοίξουν, γιατί κόλα χρησιμοποιούν οι συντηρητές, κάποια ειδική κόλα βέβαια. Επίσης, απαιτείται προσοχή και για το λόγο ότι για κάποιο χρονικό διάστημα τα αγγεία μπαίνουν σε αποθήκες, αφού δυστυχώς δεν μπορούν να χωρέσουν όλα μέσα στα μουσεία και στις προσθήκες που είναι προσεγμένες. Μέσα στις αποθήκες, λοιπόν, προσέχουμε πως τα τακτοποιούμε, με τη σειρά τους, μέσα σε ξύλινα κιβώτια. Και βέβαια δεν αφήνουμε τον οποιοδήποτε να μπαίνει μέσα στις αποθήκες και να τα αγγίζει, να τα «ενοχλεί», έτσι ώστε να μην έχουμε κινδύνους φθοράς.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποια είναι τα εργαλεία και οι μέθοδοι που γενικά χρησιμοποιεί η αρχαιολογία;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι ανασκαφές χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τις σωστικές και τις συστηματικές. Το όνειρο των αρχαιολόγων είναι να έχουν συστηματική ανασκαφή, δηλαδή να μην έχεις τον ιδιώτη πάνω από το κεφάλι σου να φωνάζει να τελειώσεις το οικόπεδό του για να χτίσει. Οι συστηματικές ανασκαφές γίνονται σε οικόπεδα ή κτήματα που ανήκουν στο ελληνικό δημόσιο και εκεί δουλεύουμε με την άνεσή μας και με τη δέουσα προσοχή. Στο Πυθαγόρειο της Σάμου γίνονται δύο συστηματικές ανασκαφές τα τελευταία χρόνια, από το 1993 και μετά. Η μία είναι σε μια ελληνιστική έπαυλη πάρα πολύ σημαντική, η οποία έχει βρεθεί στην πλαγιά κάτω από το αρχαίο θέατρο του Πυθαγορείου και έχει βγάλει καταπληκτικά ψηφιδωτά δάπεδα. Ίσως πρόκειται για ένα ανακτορικό συγκρότημα και την έχει αναλάβει η συνάδελφος κ. Γιαννούλη. Η δεύτερη συστηματική ανασκαφή, την οποία έχω αναλάβει εγώ την τελευταία δεκαετία, είναι στη γεωμετρική νεκρόπολη της αρχαίας πόλης και την οποία καλό θα ήταν να ερχόσαστε να βλέπατε από κοντά. Κι αυτό γιατί είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις που έχουμε βρει τόσο καλά διατηρημένο στην Ελλάδα ολόκληρη ένα γεωμετρικό νεκροταφείο. Γεωμετρικό λέγεται λόγω εποχής. Ξεκινούν οι ταφές από τον 9^ο αι. π.Χ. και φτάνουν μέχρι και τον 7^ο. Αν και τα τελευταία χρόνια κάποια στοιχεία που έχω με παραπέμπουν και στην υπομυκηναϊκή περίοδο. Κι αν όντως αυτό αποδειχθεί, είναι και πάρα πολύ σημαντικό για την έρευνα στο χώρο της αρχαίας πόλης. Εκεί, λοιπόν, βρίσκουμε τύμβους κυκλικούς, δηλαδή κάποιες κτιστές κυκλικές κατασκευές μέσα στις οποίες έχουν γίνει οι ταφές των νεκρών, αφού προηγουμένως όμως έχουν καεί. Είμαστε σε προχριστιανική περίοδο, κατά την οποία η καύση του νεκρού γινόταν σε πυρές και λίγο πιο πέρα μέσα στον ίδιο τύμβο μεταφέρονταν η τέφρα και κάποια οστά που δεν είχαν καεί. Την τέφρα και τα οστά που δεν είχαν καεί ολοκληρωτικά τα έβαζαν μέσα σε μεγάλα αγγεία, τα οποία είναι διακοσμημένα με εξαιρετικές παραστάσεις. Σε μια περίπτωση έχουμε και ένα πλοίο σχεδιασμένο πάνω σε έναν κρατήρα. Είναι και η μοναδική παράσταση πλοίου που έχουμε βρει μέχρι τώρα στη Σάμο. Αυτές είναι οι συστηματικές ανασκαφές.

Οι σωστικές ανασκαφές είναι αυτές που κάθε χρόνο κάνουμε με χρήματα του Υπουργείου Πολιτισμού σε οικόπεδα ιδιωτών. Όταν θέλει κάποιος να χτίσει σε μια περιοχή που έχει κηρυχθεί αρχαιολογική, όπως είναι το Πυθαγόρειο στη Σάμο, πρέπει να προηγηθεί ανασκαφική έρευνα με εργατικά χέρια και όχι με μηχανήματα και ανάλογα με το τι θα βρούμε θα δώσουμε την άδεια να χτίσει ο ιδιώτης ή όχι.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Σε ποια μέρη της γης έχουν γίνει οι περισσότερες ανασκαφές;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:Στην Ελλάδα, γιατί δεν έχουμε άλλο μέρος στον κόσμο που να είχε αναπτύξει στην αρχαιότητα τόσο πολύ σπουδαίο πολιτισμό. Μετά την Ελλάδα, ακολουθεί η Ιταλία και κάποιες άλλες περιοχές του πλανήτη μας. Ωστόσο, τον πολιτισμό των αρχαίων Ελλήνων δεν τον έχουμε πουθενά αλλού.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποια είναι η σημασία της επιστήμης της αρχαιολογίας για την υπόλοιπη κοινωνία;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όταν γνωρίζουμε τον πολιτισμό και την ιστορία μας, έχουμε ένα πολύ σημαντικό υπόβαθρο και για την εξέλιξή μας. Ξέρουμε πολύ καλά ότι μόνο όταν γνωρίζουμε την προϊστορία μας, τότε μπορούμε και να προχωρήσουμε στη συνέχεια και να δημιουργήσουμε πράγματα. Εξάλλου, άσχετα με το τι μπορεί να φαντάζεται κάποιος ότι βρίσκουμε στις ανασκαφές και τι μεγαλειώδη όλα αυτά που είναι, πάντα αυτά που βρίσκουμε έχουν να κάνουν και με τα σημερινά αντικείμενα. Για παράδειγμα, και στην αρχαιότητα έχουμε χύτρες, δηλαδή τις σημερινές κατσαρόλες που αποτελούν την εξέλιξη τους. Εγώ όσα χρόνια κάνω αυτή τη δουλειά- και είναι πολλά- πραγματικά συγκινούμαι όταν βρίσκω κάποιο χρηστικό αντικείμενο των αρχαίων και διαπιστώνω ότι το ίδιο, κάπως πιο εξελιγμένο, έχουμε και σήμερα.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Γιατί επιλέξατε αυτό το επάγγελμα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όταν ήμουν μικρή ακόμη, είχα πάει διακοπές στα Χανιά της Κρήτης και έτυχε να δω μια ανασκαφή σε ένα οικόπεδο. Ήταν ένα αρχαίο σπίτι διατηρημένο σε πάρα πολύ καλή κατάσταση και είχαν βγάλει έναν τοίχο πολύ μεγάλου ύψους. Παρατηρούσα, λοιπόν, τους αρχαιολόγους να αγωνίζονται και να δουλεύουν με τέτοιο πάθος που πραγματικά είχα συγκινηθεί και είπα ότι αυτό θα ήθελα πάρα πολύ να το κάνω στη ζωή μου!

Ομάδα μαθητών:

¯ Κακαγιάννη Ματίνα

¯ Μαργαρώνης Παναγιώτης

¯ Μπίμπε Άντι

¯ Μωραΐτης Γιώργος

¯ Σεβαστής Μανόλης

¯ Τερζής Χριστόφορος

¯ Τζάρα Αγάπη

¯ Τζερέτας Γιώργος